Μέση Ουαλία και Μανξ, Lingwa de Planeta και Latgalian. Στην 150ετή ιστορία της, οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων έχουν μεταφραστεί σε όλες τις μεγάλες γλώσσες και σε πολλές μικρές, συμπεριλαμβανομένων πολλών που εξαφανίζονται ή εφευρέθηκαν. Μόνο μερικά θρησκευτικά κείμενα και μερικά άλλα παιδικά βιβλία -συμπεριλαμβανομένου του Μικρού Πρίγκιπα από τον Γάλλο συγγραφέα Antoine de Saint-Exupéry- φέρεται να ανταγωνίζονται την Αλίκη για πλήθος γλωσσικών παραλλαγών.
σχετικό περιεχόμενο
- «Οι εξωτερικοί παραγωγοί ήταν πρωτοποριακοί, αλλά δεν δημιούργησαν τη φαντασία YA
- Ο εικονογράφος της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων έγραψε επίσης τον Αβραάμ Λίνκολν. Πολύ
- Αφού μας δώσει μια νέα περιστροφή στο Oz, ο Gregory Maguire αναλαμβάνει τη χώρα των θαυμάτων
- Οι μισές από όλες τις γλώσσες προέρχονται από αυτή τη ρίζα γλώσσα. Εδώ είναι πώς κατέκτησε τη Γη.
- Το σχέδιο 64-τετραγωνικών πλέγματος του 'Μέσα από το γυαλί που βλέπει'
Αλλά το πραγματικό θαύμα είναι ότι όλες οι μεταφράσεις της Αλίκης υπάρχουν καθόλου. Το 1865, αφιέρωσε ο αγγλικός λογοτέχνης Charles Lutwidge Dodgson, γνωστός και ως Lewis Carroll, η απόλαυση του βιβλίου στο wordplay και οι πολιτισμικές παρωδίες το κάνουν βασανιστικό για τους μεταφραστές.
Πώς γράφετε για την ιστορία του ποντικιού χωρίς να χάνετε το σημαντικό κομμάτι της "ουράς"; Ορισμένες γλώσσες, όπως η γλώσσα του Aboriginal Pitjantjatjara, δεν χρησιμοποιούν ούτε καν κυνήγι. Τι γίνεται όταν ένας χαρακτήρας παίρνει ένα ιδίωμα κυριολεκτικά; Η Caterpillar, για παράδειγμα, λέει στην Αλίκη να εξηγήσει τον εαυτό της. "Δεν μπορώ να εξηγήσω τον εαυτό μου, φοβάμαι, κύριε, επειδή δεν είμαι ο ίδιος, βλέπετε", απαντά η Αλίκη. Οι πολιτιστικές αναφορές σε αυτό το βικτοριανό μυθιστόρημα θέτουν άλλα προβλήματα. Οι Βρετανοί σύγχρονοι θα είχαν υποθέσει ότι ο Καπετάνιος ήταν τρελός από την έκθεση στον υδράργυρο, αλλά οι κατασκευαστές καπέλων σε άλλα μέρη του κόσμου δεν χρησιμοποίησαν υδράργυρο. Και γιατί μεταφράζει μια παρωδία ενός δημοφιλούς βρετανικού ποίηματος για τους αναγνώστες των Αραβικών που δεν έχουν δει ποτέ το πρωτότυπο;
Ένα τεράστιο καινούριο έργο, η Αλίκη σε έναν κόσμο των θαυμάτων, αφιερώνει τρεις τόμους για να διερευνήσει τέτοιες ερωτήσεις. Δημοσιεύθηκε από τον Oak Knoll Press, τα βιβλία περιλαμβάνουν δοκίμια από 251 συγγραφείς που αναλύουν το αγαπημένο παιδικό βιβλίο σε 174 γλώσσες. Τα δοκίμια είναι ακαδημαϊκά, αλλά αναπαράγονται με ανέκδοτα που φωτίζουν τις ιδιαιτερότητες της γλώσσας και του πολιτισμού καθώς σχετίζονται με το βιβλίο του Carroll.
Το έργο ξεκίνησε ως κατάλογος που συνοδεύει μια έκθεση για τις μεταφράσεις της Alice, η οποία ανοίγει στο Grolier Club στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο. "Έχει γίνει μεγαλύτερη από μια μακρά έκπληξη", λέει ο γενικός συντάκτης Jon Lindseth, η εκτεταμένη συλλογή των βιβλίων της Alice εμπνεύστηκε την επιχείρηση. "Βάζουμε ένα μερίδιο στην άμμο και ισχυρίζομε ότι αυτή είναι η πιο εκτεταμένη ανάλυση που έγινε ποτέ για ένα αγγλόφωνο μυθιστόρημα σε τόσες πολλές γλώσσες".
Το μετωπιαίο κομμάτι του Τόμου 1 της Αλίκης σε έναν κόσμο των θαυμάτων, δείχνει μια φωτογραφία της Αλίκης Λιντέλ, της έμπνευσης για τη φανταστική Αλίκη. (Oak Knoll Press) Ο καθηγητής γλωσσών και τυπογραφίας Michael Everson λέει ότι η εγγενής δυσκολία του μυθιστορήματος είναι μέρος της έκκλησής του. "Η πρόκληση της Alice φαίνεται να είναι αυτή που οι άνθρωποι θέλουν επειδή είναι πραγματικά διασκεδαστικό", λέει. «Το να κυνηγάς το μυαλό σου για να αναζωπυρώσεις μια λέσχη που δουλεύει στη γλώσσα σου, αν και δεν πρέπει, κάτι τέτοιο». Για παράδειγμα, ένας πρώιμος μεταφραστής Γκουτζαράτι κατάφερε να συλλάβει την ουρά / ιστορία για τους αναγνώστες της δυτικής ινδικής γλώσσας. Όταν κάποιος μιλάει αδιάκοπα, μεταφέρεται συχνά μέσα από τη φράση Γκουτζαράτι poonchadoo nathee dekhatun, που σημαίνει "κανένα τέλος στην όραση" - αφήνοντας τον μεταφραστή να παίξει στην poonchadee, τη λέξη για την ουρά, με το poonchadoo.
Η Everson είναι ιδιοκτήτρια του Evertype, εκδοτικού οίκου ειδικευμένου στην esoterica. Κάτω από αυτό το έμβλημα, έχει εκδώσει 50 εκδόσεις της Αλίκης, μεταξύ των οποίων και μία στην Γοτθική γλώσσα, μια εξαφανισμένη γερμανική γλώσσα και μία στην Νεκτογραφία, ένα εφευρετικό αλφάβητο Carroll. Ο ίδιος ο Everson μεταφράζει αυτήν την περίοδο την Alice σε Blissymbols, μια οπτική γλώσσα που έχει προσαρμοστεί για άτομα που δεν έχουν την ικανότητα να μιλούν. "Χρησιμοποιώ οπτικά παζλ όπου είναι δυνατόν, γιατί δεν υπάρχει φωνολογία", λέει ο Έβερσον.
Η προσέγγισή του δείχνει κάτι κοινό για όλες τις επιτυχημένες μεταφράσεις της Alice . "Πρέπει να είσαι πραγματικά δημιουργικός για να μεταφράσεις καλά την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων ", λέει ο Emer O'Sullivan, ειδικός στην παιδική λογοτεχνία σε μετάφραση στο Πανεπιστήμιο Leuphana στο Lüneburg της Γερμανίας. "Οι μεταφράσεις με μηδενική δημιουργικότητα είναι πραγματικά ξεκαρδιστικές."
Η σκηνή του τρελού κομματιού τσαγιού, με τα χείλη της, τα παρωχημένα στίχους, τα ανοησίες και τα γλωσσικά αστεία, είναι μια ιδιαίτερα καλή δοκιμασία των δεξιοτήτων ενός μεταφραστή. Μερικοί απλά παραλείπουν τμήματα της σκηνής - για τους αναγνώστες της Νότιας Αφρικής, ο μεταφραστής Xhosa διανέμει εντελώς το κεφάλαιο. Στον δεύτερο τόμο της Αλίκης σε έναν κόσμο των θαυμάτων, η σκηνή έχει μεταφραστεί ξανά - μεταφραστεί ξανά στα αγγλικά - από κάθε γλώσσα, με άφθονες υποσημειώσεις. Τα αποτελέσματα δείχνουν πόσο διαφορετικοί μεταφραστές προσεγγίζουν το ίδιο πρόβλημα.
Πάρτε την παρωδία του Carroll για το "Twinkle, Twinkle, Little Star", που απαγγέλλεται στο πάρτι τσαγιού από τον Hatter:
Τσακίμασε, χτύπησε, λίγο ρόπαλο!
Πώς αναρωτιέμαι σε τι είσαι;
Πάνω από τον κόσμο που πετάτε
Όπως ένα δίσκο τσαγιού στον ουρανό.
Εδώ είναι πίσω-μεταφρασμένο από το πάστο, μια γλώσσα του Αφγανιστάν:
Αναβοσβήνουν, ω, λίγη νυχτερίδα,
Πες μου κάτι για την περίπτωσή σου γιατί με εκπλήσσει.
Ανοίξτε τα φτερά σας στον κόσμο,
Όπως ένα Falcon στον ουρανό.
Ο μεταφραστής του Πάστο σημειώνει ότι ξανάγραψε το ποίημα για να το κάνει σωστά ομοιοκαταληξία, αλλά αλλιώς προσπάθησε να ταιριάξει με την αρχική αγγλική γλώσσα. Με άλλα λόγια, έδωσε πιστά την παρωδία του Carroll στο Πάστο, παρά το γεγονός ότι το "Twinkle, Twinkle, Little Star" δεν είναι παραδοσιακό έργο στο Αφγανιστάν. Αυτό είναι γνωστό στους μεταφραστές ως στρατηγική εξωγενή: ο μεταφραστής παραμένει κοντά στο αρχικό κείμενο με κίνδυνο να παράγει κάτι που οι αναγνώστες δεν θα καταλάβουν πλήρως.
Η γερμανική έκδοση του 1869, αντιθέτως, αφαιρεί απόλυτα το αστέρι που αναβοσβήνει, όπως συμβαίνει με την πίσω μετάφραση:
Ο παπαγάλος, ο παπαγάλος!
Πόσο πράσινα είναι τα φτερά σου!
Δεν είστε μόνο πράσινοι σε περιόδους ειρήνης,
Αλλά και όταν χιονίζει τα πιάτα και τα γλάστρες.
Εδώ ο μεταφραστής επέλεξε να παρωδίσει μια γερμανική χριστουγεννιάτικη κάλαντα που θα αναγνώριζαν οι αναγνώστες του, «O Tannenbaum», σε μια στρατηγική γνωστή ως εξημέρωση. Για να γίνει το ποίημα πολιτιστικά και γλωσσικά σχετικό με τους αναγνώστες της, ο μεταφραστής θυσίασε μια κυριολεκτική ερμηνεία των λέξεων του Carroll. Αυτή είναι μια κοινή προσέγγιση μεταξύ των μεταφραστών της Alice, μερικές σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες. Στην έκδοση Σουαχίλι, ο Καπετάνιος φοράει φεζ και η κοιλιά είναι ένα μωρό. Σε μια ιαπωνική έκδοση του 1910, ο Hatter δεν προσφέρει τσάι Alice. Ένα σχόλιο σημειώνει ότι αυτό είναι πιθανό επειδή ήταν ανάρμοστο για τους άνδρες να σερβίρουν φαγητό ή ποτά σε γυναίκες στην Ιαπωνία τότε. Άλλες μεταφράσεις αλλάζουν τόσο πολύ ώστε οι αναγνώστες ίσως να αναρωτηθούν πόση από την αρχική Αλίκη παραμένει.
"Υπάρχουν τόσα πράγματα στην Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων που θα μπορούσατε να αναγνωρίσετε ως Carrollian", λέει ο O'Sullivan. "Πόσοι από αυτούς θα έπρεπε να εκπληρωθούν για να πεις ότι είναι η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων ; Είναι ζήτημα βαθμού. Όλες οι μεταφράσεις είναι προσαρμογές. "
Ενώ οι τρεις τόμοι της Alice σε έναν κόσμο των θαυμάτων μπορεί να φαίνονται εκτεταμένοι, δεν ταιριάζουν με τη συνεχιζόμενη δημοτικότητα της δημιουργίας του Carroll. Ακόμα και τώρα εμφανίζονται νέες μεταφράσεις της Alice . Μια έκδοση emoji βγήκε στο διαδίκτυο πριν από λίγους μήνες και ο Everson λέει ότι απλά έγραψε την πρώτη μετάφραση στο Western Lombard, ένα διάλεκτο που μιλήθηκε στην Ιταλία. "Μισώ να το πω", λέει, "νομίζω ότι [το έργο είναι] ήδη ξεπερασμένο".
Σημείωση: Αυτό το άρθρο έχει ενημερωθεί ώστε να αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι μελετητές μπορούν να επαληθεύσουν μόνο 46 μεταφράσεις του Pinocchio από το 1994.
